De Rif in §’en
De Rif in §’en
Op de hogeschool van Amsterdam, waar ik werk, geef ik mijn studenten dikwijls de opdracht dat ze hun onderwerp van onderzoek goed kunnen kennen als zij de wie-wat-waar-wanneer-waarom- en hoe-vraag stellen. En die eenvoudige methode passen we vandaag in zes paragrafen toe om het onderwerp De opstand in de Rif ons eigen te maken.
- 1 Wie
Op de zojuist bekeken opnames zagen we de leider van de Riffijnse vrijheidsbeweging Hirak, Nasser Zafzafi. Zijn huis werd door allerhande Marokkaanse ordetroepen belegerd. De bevolking van zijn thuisstad Alhoceima voorkwam met haar lichaam dat de troepen Nasser Zafzafi oppakten.
Hij wist slechts achtenveertig uur uit handen van de autoriteiten te blijven. Hij werd verlinkt. Er wordt zelfs gezegd dat de schuilplaats door een Marokkaanse-Nederlander is verklikt. Ik breng u graag in herinnering dat de Riffijnse bomgordelterrorist Salah Abdesalam, met medeweten van buurtbewoners, honderdzesentwintig dagen in het Molenbeekse Brussel wist onder te duiken.
Momenteel zit Nasser Zafzafi in het gevang, ook honderden anderen, ze worden gewetensgevangen genoemd, dit zijn burgers die in het de cel zitten omdat ze een andere mening dan de staat hebben.
Nasser Zafzafi wordt van een heleboel zaken verdacht. Eén van de meest opvallendste aantijgingen is dat hem kwalijk wordt genomen dat hij een complot tegen de Marokkaanse staat wilde ontketenen. De wet geeft de rechter de mogelijkheid hem daar de doodstraf voor te geven.
Het is van belang om te weten dat koning van Marokko de allerhoogste rechter is, dat staat in de grondwet.
- 2 Wat
Wat heeft Nasser Zafzafi, de zogenaamde complottensmeder, nu eigenlijk gedaan?
Op 28 oktober 2016 stierf de visverkoper Mohsine Fikri in een vuilniswagen. Hij werd door de pers van de vuilwagen geplet. Iemand had willens en wetens de afvalwals aangezet. De visventer was in de bek van de vuilauto gesprongen, omdat hij zijn viswaar wilde redden, die was erin gegooid door de ordedienst, omdat Fikri hen geen smeergeld wilde betalen.
Wat was er in die situatie gevaren, wat is er met die mensen aan de hand? De ongelooflijke dood van de visboer schokte de wereld.
De stad Alhoceima ging na de moord massaal de straat op om te demonstreren tegen de Marokkaanse ziekte, die uit corruptie, geweld en paranoia bestaat. Het is ook de malade die koning in het zadel houdt. En niet alleen het land wordt ziek gehouden, maar de koning sjouwt letterlijk met zuurstoflessen en ligt de regelmatig in Franse klinieken.
Misschien denkt u, ieder volk krijgt de leider die het verdient, maar deze alleenheerser verdient het Riffijnse volk niet. Wie dan wel?
Uit de volksprotesten ontkiemde zich een echte leider, Nasser Zafzafi, die stem en richting gaf aan de Riffijnse volksbeweging. Het doel van de volksbeweging was eenvoudig: Marokko beter maken. Ook waren er sociale eisen om hun streek te resocialiseren.
Ik gebruik het woord resocialisatie, omdat de teneur van de Riffijn is dat hij in de gevangenis zit, die Marokko heet. Tijdens dagelijkse protesten werden de universele rechten van de mens uitgelegd, de geschiedenis verteld en de kunsten bedreven.
- 3 Waar
Waar is het gebied dat de beweging wil beter maken? Het gaat niet om heel Marokko, maar om het noorden, de Rif. In het Latijn ook wel ‘ripa’, dat vruchtbaar land, platteland of kuststreek betekent. We kunnen van de kleine Rif spreken, met steden als Alhoceima, Nador en Taza, er is ook de grote Rif, daar horen steden als Tanger en Tetouan bij.
De Rif, beter gezegd de Riffijn wordt regelmatig beschimpt. Deze week sprak bijvoorbeeld een officier van justitie nog in de rechtszaak tegen de demonstranten dat zij net als alle Riffijnen een genetische afwijking hebben, die zou hun ‘rebellie’ veroorzaken. De vorige koning Hasssn II noemde de Riffijnen wilde beesten. En in de media en de lectuur wordt regelmatig gesproken van de bewoners van het Rifgebergte, en in het woord ‘bergbewoner’ huist een ongeciviliseerd persoon. Ik moet hierbij opmerken dat heel Marokko een berg is.
- 4 Waarom
Waarom wordt de Riffijn lasterlijk beledigd? Er zijn daar veel redenen voor, maar laat ik hier een gewichtige behandelen. De Riffijn vormt voortdurend een bedreiging voor de legitimiteit van de Marokkaanse staat, omdat de Rif een lange geschiedenis van zelfstandigheid heeft.
Als we alleen naar de recentste geschiedenis kijken, dan zien we het volgende: Het huidige Marokkaanse koninkrijk werd in 1956 ingesteld. De republiek van de Rif werd vijfendertig jaar daarvoor in 1921 gesticht. De Rifrepubliek heeft weliswaar slechts vijf jaar bestaan, maar dat de Riffijnen hun eigen staat hebben gehad, vertelt ons dat er een onafhankelijke geest is, die autonome ziel wordt dus ‘genetische rebellie’ genoemd.
De Rifrepubliek hield op te bestaan omdat een coalitie van Spanje, Frankrijk en Marokko, Duits gifgas gebruikte tegen de Riffijn. De regering van de Rif capituleerde.
Het geweld, de repressie, het racisme, en de marginalisatie van de streek is tot op de dag van vandaag gaande.
- 5 Wanneer
Momenteel zitten honderden demonstranten in de gevangenis, die absurd hoge straffen krijgen opgelegd, terwijl in de grondwet staat dat sociaalprotest een recht is. De gevangenen worden slecht behandeld, bedreigd en mishandeld door de cipiers, en de verhalen van verkrachting doen de ronde.
In de Rif is het momenteel verboden te demonstreren en de onafhankelijke pers mag het gebied niet in. De journalisten die toch naar de Rif trekken worden het land uitgezet.
Ik vraag mij regelmatig af wanneer dit gaat eindigen.
In oktober schreef ik in dagblad Trouw, dat de druk op Marokko nu vooral uit Europa moet komen. Veel Marokkaanse-Europese burgers laten hun afkeuring tijdens talloze demonstraties horen. In het essay in de krant verbaasde ik mij wel over de stuitende stilte van bekende Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond over de situatie in de Rif. Bij die bekende Nederlanders geen gebrek aan engagement, hoor. De ene bekende Nederlander prostitueert tot vervelens toe de Palestina-zaak, terwijl het niet zijn conflict is en de ander wil de Nederlander wijsmaken dat ‘elke moslim een beetje salafist is’. Maar verantwoordelijkheid nemen voor de Riffijnse achtergrond, ho maar.
Vorige week stond hier de moedige journalist Zineb el Rhazoui, die de aanslag op het tijdschrift Charlie Hebdo overleefde. Zij vroeg zich terecht af hoe het komt dat de Europese-Marokkaan het bijzondere talent heeft om niet zijn cultuur als zijn ware achtergrond te presenteren.
- 6 Hoe
Dit is een paragraaf van weinig woorden. Want de vraag hoe de situatie in de Rif verbeterd kan worden is een klus die ik graag overlaat aan de panels en het publiek.
Op een goed gesprek.
Asis Aynan
Bovenstaande tekst werd als inleiding voorgelezen bij het debat Opstand in de Rif in de Amsterdamse Balie op 17 maart 2018. Hier is de tekst op bewegend beeld. En hier is het debat.
