Verfijnd, verrot
Verfijnd en verrot
In de trein naar Utrecht. Ik ben op weg naar een avond over de Spaanse gifgasaanvallen op het noorden van Marokko. De Rif maakte zich in de jaren twintig van de vorige eeuw los van de Spaanse bezetter en moest dat autonomieproject bekopen met mosterdgas. Het yperiet was door Duitsland geleverd.
In de koffer die ik bij mij heb zitten romans.
De organisatie van de avond vroeg om een boekentafel met romans van de Berberbibliotheek, een boekenproject dat ik in 2011 begon en dat bestaat uit een reeks van tien klassiekers uit Berberlanden om het literaire polderlandschap te verrijken.
We rijden langs het grijze, onrustige water van het Amsterdam-Rijnkanaal en ik denk aan het theaterstuk Onderworpen van NTGent, dat ik gister heb gezien. De bewerking van Michel Houellebecqs roman was niet goed. Het lukte niet een realistisch en meeslepend verhaal neer te zetten. Ook de roman van Houellebecq kon mij bij lezing niet grijpen. Onderworpen is mooi geschreven, dat wel. De Franse romancier heeft de kunde om eenvoudige, prachtige zinnen op te schrijven.
In Onderworpen wordt in 2022 een moslim president van Frankrijk, het land is op drift geraakt door het geld en geloof uit de Golfstaten. De wijze waarop de politicus aan de macht komt, is volstrekt ongeloofwaardig. De kinderlijke eenvoud waarmee Houellebecq lijkt te schrijven, levert mooie, heldere, sterke zinnen op, maar de manier waarop hij zijn ideeën ventileert is kinderachtig, wat weer lelijk is.
Op mijn telefoon verschijnt een onbekend nummer. Het is een redacteur van het televisieprogramma De nieuwe maan. Ze stelt vragen over de protesten die al zes maanden dagelijks in Noord-Marokko plaatsvinden. Het volk stroomt iedere dag onrustig over de straten, omdat er een algeheel ongenoegen heerst. Er is in het verleden wel vaker gedemonstreerd, maar dit keer is het protest koppig, goed georganiseerd, en de beweging heeft een karaktervolle leider. Tijdens het telefoongesprek dringt zich een gelijkenis op tussen Onderworpen en het huidige protest in de Rif; zowel de onheilsroman als het Rifprotest breekt met het verleden, die de toekomst onzeker en onvast maakt. Maar het protest in het noorden van Marokko is een realistische, seculiere en zinnige burgerbeweging en Onderworpen staat symbool voor de voortdurende, ziekelijke aandacht voor de islam die overal aanwezig is in onze hijgerige maatschappij. De ene sfeer bezielt en daar wil ik bij horen, de ander onderwerpt en maakt loom.
De tv-redacteur vraagt ter afronding waar de demonstraties toe zullen leiden. Ik kijk naar het koffertje met romans en zeg: autonomie.
Asis Aynan
Bovenstaande column werd in opdracht van Kunsten ’92 geschreven en verscheen in het gelijknamige blad.
