Gebakken lucht

Als iemand mij zou vragen wat ik na al die jaren het allerbelangrijkste in het onderwijs vind, dan is dat zonder twijfel historisch bewustzijn. Helemaal nu dat vervelende spook behangen met medailles verkregen voor efficiëntie, innovatie en populariteit door (hoge)scholenland waart, is het van belang om op de stopknop te drukken waardoor de doos van Pandora zich op een veilig moment even opent en alle docenten van de lage landen zich verenigen om als ghostbusters de gebakken lucht (wat is een spook anders?) te vangen en terug in het doosje te dirigeren.

Op onze opleiding, zoals op vele, is het onderwijs op de schop gegaan om het aan te laten sluiten bij de tijdgeest. Als zoiets tijdloos als onderwijs zich wil voegen naar de tijdgeest dan weet je dat het mis gaat. Wat ik van andere collega’s hoor en van hen lees, voor welke onderwijsverandering er ook is gekozen, er is aan drie essentiële onderdelen gemorreld: inhoud, organisatie en respect. Zo is bij ons door de vernieuwing een groot deel van het taalonderwijs verloren gegaan. Het werd overal in opgenomen en daarmee nergens.

Het curriculum moest integraal want het spook zei dat studenten geen samenhang ervaren. Maar het denken in totaliteit is totalitair en zorgt voor compleet onoplosbare organisatorische puzzels voor het rooster en het op elkaar afstemmen van de stofinhoud. Het gevolg is dat studenten meer ongemak, onsamenhangendheid en frustratie ervaren.

Het spook heeft weinig respect voor de mens, want het verzuim en verloop is op al die opleidingen groot. Wie blijft moet een huid van schurkenleer hebben. Toen ik mijn ongenoegen tegen een leidinggevende uitte, vond die dat ik wat rustiger aan moest doen, want hij had meer dan twintig jaar onderwijservaring. Ik weet dat ik er nog altijd jong en fris uitzie, maar het is niet aardig tegen de achttien jaar die ik voor de klas sta.

De oplossing schuilt in historisch bewustzijn en die is op veel plekken te vinden –behalve bij snelle jongens met gladde praatjes die verpakte rampen als onderwijsvernieuwingen verkopen. Of je Emile, de Poëtica, The artist way of welk zwaarwichtig werk ook leest, je leert dat rust, regelmaat én regels onder begeleiding nodig zijn om in het onderwijs ergens te geraken. En vraag iedere willekeurige krasse knar in het onderwijs hoe die kunde en kennisoverdracht plaats moet vinden? In een lokaal met bankjes en een leerkracht, want schaarse contactmomenten in een ‘leergemeenschap’ waarin slechts wordt gereflecteerd, leiden nergens toe.

Wie na het lezen van deze column knock-out ligt van de spruitjeslucht kan maar beter heel hard aan het werk gaan om al die boekenkasten vol verstand tot zich te nemen. De zinnigheid ervan beperkt zich niet tot het onderwijs.

Asis Aynan

Bovenstaande column verscheen mei 2023 in Het Onderwijsblad