Ramadankroket

“Ik zag gisteren overigens bij de Febo in Leiden verschillende met ramadam groot geworden jongeren lekker in een kroketje mosterd happen – de zon was nog lang niet ondergegaan. Zo gaat het met rituelen, ze slijten of worden aangepast,” schreef Volkskrantcolumnist Bert Wagendorp op 20 juni in zijn huiskrant. Ik moest glimlachen bij Wagendorps woorden, omdat hij niet doorhad getuige te zijn geweest van een bijzondere gebeurtenis. Niet omdat die jongens een kroket naar binnen werkten, maar zij openlijk niet meededen aan de ramadan – dacht Bert Wagendorp bij het schrijven van de column aan een mooie madam, vandaar de verschrijving? Overigens, volgens de geloofsregels zijn pikante gedachtes uit den boze, als je vast.

Rituelen veranderen, tradities verdwijnen, er ontstaan nieuwe, allemaal waar, maar oude tradities kunnen hun positie ook verstevigen, zoals die van de vastenmaand.

Zes jaar geleden kondigde ik in NRC het echte einde van de ramadan aan, omdat veel moslims negentien uur ramadanen niet zouden pikken. Ik heb ongelijk gekregen. De meesten vasten netjes mee.

In het geboortedorp van mijn ouders was het vroeger de normaalste zaak niet mee te doen, dat hoorde bij de Marokkaanse traditie Dat is tegenwoordig niet meer zo. Ook is het in Nederland alles behalve gewoon een niet-vaster te zijn. Niet vasten doe je niet openlijk, als je geen gezeik wil.

Over tradities gesproken. Vorig jaar rond deze tijd werd ik door het Tropenmuseum benaderd. Ze wilden filmen hoe de berbertattoos van mijn moeder door Henk Schiffmacher bij mij werden aangebracht. De beelden wilden ze gebruiken voor de kindertentoonstelling over Marokko, die aanstaande september aanvangt, omdat het verhaal, de kunst en de traditie van de berbertatoeage duizenden jaren oud is. De tattoo-traditie is nagenoeg verdwenen, omdat de imams dicteren dat het pre-islamitisch en haram is.

Uiteindelijk is er niet gefilmd, omdat er geen budget was voor de cameraman.

Ik ben enorm benieuwd naar de Marokko-tentoonstelling Ziezo, want hoe gaan de curatoren de Amsterdamse jeugd de geschiedenis, de geuren en de kleuren van Marokko voorschotelen?

Ik hoop dat de curatoren een eigen (kunstzinnige, historische) lijn trekken, er liggen namelijk veel gevaren op de loer. Want welke invloed heeft het Marokkaanse staatapparaat op de kinderexpositie? De Marokkaanse overheid heeft 1 miljoen euro beschikbaar gesteld voor Ziezo, en zal zeker niet nalaten het museum te chanteren, als zij het niet eens is met de expositie-inhoud.

Toen Nederland de uitkeringen die naar Marokko gaan, wilde verlagen, werd de 1 miljoen euro prompt door de Marokkaanse overheid ingetrokken.

Het geboorteland van mijn ouders houdt er een lange geschiedenis van afdreigingen op na. In 2004 was bijvoorbeeld in de Amsterdamse Nieuwe Kerk een expositie over Marokko. In de catalogus was op de landkaart een grens getrokken tussen Marokko en de Westelijke Sahara. Ze werden witheet in Rabat. Als alle kaarten niet zouden worden aangepast, kwam de prins Rachid de Marokko-tentoonstelling niet openen.

Nederland polderland verving alle landkaarten.

Maar het is niet alleen de Marokkaanse overheid die alles uit de kast zal trekken om er mooi op te staan – ook al moet aan geschiedvervalsing worden gedaan. Ik doel op de Marokkaanse-Nederlander die werkelijk geen kaas van traditie en historisch bewustzijn heeft gegeten.

De kinderen die naar Ziezo gaan, worden begeleid door bekende Marokkaanse-Nederlanders, zoals acteur Nasrdin Dchar en rapper Appa, en als ik aan deze lui denk, zie ik noch prudentie, noch cultureel bewustzijn. De een vindt dat Wilders niet beveiligd moet worden en de ander gelooft dat de holocaust een fabel is. Bij dit soort is niets veilig, geen traditie, geen cultuur, geen geschiedenis.

Ik wens de curatoren heel veel succes.

Asis Aynan