Mond snoeren

Mond snoeren

Op het moment dat een vriend mij een tekstbericht stuurde, herlas ik de roman The watchers (Les Vigiles) van Tahar Djaout, een Algerijns schrijver, dichter en journalist. In 1993 kwam hij door een terroristische aanslag om het leven. Djaout leefde letterlijk zijn gedicht: Silence is death, and you, if you talk, you die, and if you remain silent, you die. So, speak out and die.

Ik moest aan Djaouts leefstelling denken toen ik het sms’je van mijn vriend las. Hij had op een vriendenavond een korte familiegeschiedenis voorgedragen. De voordracht was opgenomen en op Facebook gezet. Een familielid of kennis zag het verhaal en belde zijn ouders in Marokko, en die namen op hun beurt contact met hun zoon. Ze hadden vrees. Want… Ja, want je moet bang zijn als iets persoonlijks in het openbaar komt. Het venster, en luiken moeten dicht blijven.

Het meest verstikkende uit mijn jeugd was het zwijgen. Spreken was gevaarlijk. De dictatuur en sociaal gevaarlijke omgeving waar mijn ouders zijn groot gebracht, heeft hen gekneed tot levende huiver. Ook in mijn leven is angst een terugkerend motief. Ik bedoel dan niet angst als basisemotie, maar misschien bijna als baasemotie.

Eén angst heb ik in dit leven overwonnen: om te spreken. De angst waarmee ze de mond van mijn vriend proberen te snoeren.

Zeker.

Er is een onderscheid tussen privé en openbaar, en de grens tussen die twee respecteren behoort tot de menselijke moraal. Maar het openbare leven opheffen en het persoonlijke leven op slot doen is immoreel. Wat is dat voor een bestaan? Veel zaken in het privé- en het openbare leven zijn hetzelfde en die met elkaar uitwisselen is niets anders dan een dialoog. En dat lijkt mij niet meer dan gezond.

Er is een gedicht van Walid Mimoun dat ‘Schoenpoetskistje’ heet. De laatste twee zinnen explosies.

Jullie leven is één groot litteken.

Jullie harten zijn in de vernieling.

Toch vertelt de schrijver in het dicht dat ongeluk en ellende een keuze is. Je ondergaat het, je verdraagt het. De pijn zal krassen achterlaten, maar verandering is nooit ver weg. Wij zijn verandering.

Asis Aynan