Verdrukking
Verdrukking
Als ik bij een demonstratie was van de Riffijnse beweging, dacht ik steeds: was Chacha maar hier. Het voelde als een bedrog van de kosmos dat dichter-denker Chacha de opkomst van Hirak niet mee heeft kunnen maken. Totdat een radioprogramma mij uitnodigde om over de Riffijnse Opstand te komen praten. Ik bereidde mij nauwkeurig voor op die uitzending: ik ging door allerlei knipsels over de Rif en andere lectuur over Noord-Marokko. Ter afleiding pakte ik een gedicht van Chacha erbij. De Berberloog Khalid Mourigh had mij een aantal gedichten van Chacha opgestuurd om te redigeren. Ik las een gedicht met de titel Wanneer. Wat er toen gebeurde, laat zich het best omschrijven, dat de kosmos, die in zichzelf rustende orde, antwoordde op mijn verwijt: Ik keek niet goed, zei de kosmos. Want Chacha ontbrak niet bij de demonstraties, hij was de Riffijnse beweging.
Ik begrijp dat deze bewering nogal vervreemdend kan zijn, en misschien zelfs grievend, want het begin van de opstand is de dood van de visventer Mohsine Fikri, en al die helden die nu in de gevangenis zitten hebben de verzetsorganisatie in beweging gezet. Het is absoluut niet mijn bedoeling om hen te krenken of u te beledigingen, en zal daarom uitleggen wat ik bedoel dat Chacha de Riffijnse beweging is.
De dichter-denker Chacha heeft een heel leven nagedacht en gestreden tegen iedere vorm van onderdrukking. En ik denk dat ik beter het woord ‘verdrukking’ moet gebruiken. Hij was geobsedeerd door alles wat dicteerde, of dat nu god, of de koning was. Wie hem heeft gekend, weet van zijn erge hekel aan totalitaire systemen. Chacha had de diepe overtuiging dat elk mens het recht had op een vrije en persoonlijke ontwikkeling, en daarin paste noch allah noch alleenheerser. Toen Chacha vorig jaar juni overleed, reisden een aantal vrienden en sympathisanten met de kist mee naar Marokko. Die vrienden en sympathisanten begeleidden Chacha naar zijn laatste rustplaats en zorgden dat zijn laatste wens werd bezorgd. Hij wilde niet op religieuze wijze begraven worden. Daardoor werd de begrafenis, een protest, een politieke demonstratie, een confrontatie.
Allerlei totalitaire krachten, waar Chacha heel zijn leven over had nagedacht en tegen had gestreden, probeerden die laatste wens ongedaan te maken. Maar ze faalden. De wens van Chacha was groter en sterker dan hun onderdrukking, dan hun verdrukking. En dat is exact wat ik zie bij de Riffijnse beweging, haar droom, haar wens is groter en sterker dan de onderdrukker.
Ik bood mijn excuses aan de kosmos en herlas het gedicht Wanneer.
Asis Aynan
Bovenstaand stuk werd voorgedragen op de Chacha-Nacht op 18 november 2017, het gedicht verschijnt in de afsluitende bundel van de Berberbibliotheek in de zomer van 2018. Het stuk is hier te beluisteren: https://www.youtube.com/watch?v=iD1OGAcjsKk
